Bréf Samstöðu til Sigmars Guðmundssonar með alvarlegum ábendingum um rangfærslur og sitthvað sem betur mátti fara í Kastljóss-viðtali við Lárus Blöndal

Sigmar Guðmundsson, þáttastjórnandi  hjá RÚV. [e-mail] 

 

Sæll Sigmar.  

  

Vegna viðtals sem þú tókst við Lárus Blöndal í Kastljósi 02. marz 2011 viljum við félagar í Samstöðu þjóðar gegn Icesave koma á framfæri athugasemdum er varða Icesave-málið. Að okkar mati hallar Lárus gróflega réttu máli og viljum við rökstyðja það álit með nokkrum orðum. Jafnframt bendum við á skyldur RÚV að »gæta fyllstu óhlutdrægni« og »veita hlutlæga fréttaþjónustu«.  

 

Samstaða þjóðar gegn Icesave stóð fyrir undirskriftasöfnuninni á kjósum.is, þar sem yfir 40.000 manns gengu til liðs við okkur. Markmið Samstöðu þjóðar gegn Icesave er að Icesave-kröfum Bretlands og Hollands verði hafnað. 

 

 

Virðingarfyllst, 

 

Samstaða þjóðar gegn Icesave. 

 [ath.: Þetta verkefni var falið eftirfarandi hópi innan Samstöðu (innskot hér, jvj):]

 

Loftur Altice Þorsteinsson   [e-mail]

Helga Þórðardóttir   [e-mail]

Jón Valur Jensson   [e-mail]

Gústaf Adolf Skúlason   [e-mail]

Borghildur Maack   [e-mail]

Baldur Ágústsson   [e-mail]

Sigurbjörn Svavarsson   [e-mail] 

 

 

Athugasemdir Samstöðu þjóðar gegn Icesave:

 

 

  1.  Lárus Blöndal hefur haldið því fram að lögsaga Íslands væri varin með Icesave-samningum-III. Ekkert gæti verið fjær sanni, því að í flestum samningunum 10 sem þjóðinni hafa verið færðir undir heitinu Icesave-III eru ákvæði sem afsala lögsögu landsins fullkomlega. Dæmigert ákvæði af þessu tagi er eftirfarandi:

 

»Lögsaga og réttarframkvæmd. Þessi samningur og öll atriði, kröfur eða deilur sem rísa kunna vegna hans eða í tengslum við hann, hvort sem um er að ræða samningsbundin atriði eða ósamningsbundin, skulu lúta lögum Bretlands og vera túlkuð samkvæmt lögum Bretlands.«

 

  2.  Lárus Blöndal gefur í skyn að gjaldeyrishöftum verði viðhaldið um langa hríð, vegna þess að annars fari hagkerfið úr skorðum. Af þessu leiði að gjaldeyrisáhætta sé lítil á Icesave-samningunum. Á það má benda að gjaldeyrishöft eru brot á EES-samningnum og því geta Bretland og Holland kollvarpað  þeim  með litlum fyrirvara. Staðreynin er sú að eina brotið sem Ísland hefur framið gegn EES-samningnum er gjaldeyrishöftin. Stór áhætta liggur í að þessi höft við frjálst fjármagnsflæði verði afnumin og það getur hæglega skeð ef Icesave-lögin verða samþykkt á þjóðaratkvæðinu 09. apríl.   

 

  3.  Ef Icesave-lögin verða samþykkt, munu tugir milljarða verða greiddir strax og er sú greiðsla skilgreind sem áfallnir vextir. Ekki mun króna af þessum milljörðum verða endurgreidd úr þrotabúi Landsbankans. Raunar munu engir vextir verða endurgreiddir, né innifaldir í endurheimtum úr þrotabúi Landsbankans, verði Icesave-lögin samþykkt.

 

  4. Lárus og aðrir starfsmenn ríkisins tala um góðar heimtur úr þrotabúi Landsbankans, en samt vildiBretland og Holland ekki taka þá áhættu að bíða eftir uppgjöri þrotabúsins. Ef það er svo að þrotabúið mun eiga fyrir forgangskröfum, væri þá ekki ráð að bíða með Icesave-samningana þangað til það er komið í ljós ?  Ef lögsögu Íslands verður afsalað með Icesave-lögunum, er verulegar líkur að forgangskröfum samkvæmt Neyðarlögunum verði hafnað og þá skipta heimtur úr þrotabúinu engu máli, þar verður lítið til skiptanna.   

 

  5. Ef Icesave-lögin verða samþykkt í þjóðaratkvæðinu 09. apríl 2011, má óttast að Neyðarlögin verði afnumin af hinum Hollendska dómstóli sem mun dæma eftir lögum Bretlands en ekki Íslands. Forgangsröð kröfuhafa við gjaldþrot er mjög mismunandi eftir löndum. Afsal lögsögunnar með samþykkt Icesave-samninganna  yrðu stórkostleg mistök, sem ekki munu einungis afsala lögsögu Íslands yfir Neyðarlögunum, heldur einnig Gjaldþrotalögunum ásamt Innistæðu-tryggingalögunum.

 

  6. Talsmenn ríkisstjórnarinnar hafa með loðnu orðalagi talað um ákveðnar líkur fyrir hinu og þessu varðandi Icesave-samningana. Hins vegar er hægt að sýna framá að líkur fyrir ákæru ESA fyrir EFTA-dómstólnum eru hverfandi. Þótt komi til ákæru eru óverulegar líkur fyrir sakfellingu EFTA-dómstólsins. Þá er eftir að fara með málið fyrir héraðsdóm og Hæstarétt. Að Hæstaréttur dæmi almenning á Íslandi til sektargreiðslu vegna gjaldþrots einkabanka er nánast fjarstæðukennt. Þegar allur þessi ferill er skoðaður saman, er hægt að færa stærðfræðileg rök fyrir því að útilokað er að sektardómur bíði Íslendinga, þótt Icesave-lögunum verði hafnað.  

 

  7. Stór hluti af eignum þrotabús Landsbankans er 310 milljarða króna skuldabréf sem NLB er greiðandi að. Tilurð þessa skuldabréfs er mörgum undrunarefni og aðkoma ríkissjóðs að útgáfu þess hefur ekki verið upplýst. Skuldabréfið mun upphaflega hafa verið að nafnverði 280 milljarðar, en með vöxtum og gengistryggingu er það komið í 310 milljarða. Þetta skuldabréf er tryggt með skuldabréfum Íslendskra félaga og það getur því ekki talist mjög traust. Ef  skuldabréfið er með beinni eða óbeinni bakábyrgð ríkisins, er það ekki bara ótraustur pappír heldur tifandi tímasprengja fyrir ríkissjóð. 

 

  8. Ítrekað hefur verið tilkynnt um seinkun á útgreiðslum úr þrotabúi Landsbankans og núna til 01. ágúst 2011. Mjög líklegt er að frekari seinkanir verði og uppgjör bankans gæti tekið mörg ár í viðbót. Samkvæmt Icesave-lögunum verða allan þann tíma reiknaðir vextir sem nema tugum ef ekki hundruðum milljóna. Þessir vextir verða einungis greiddir ef Icesave-lögin verða samþykkt. Hins vegar ef Icesave-lögin verða felld og hið ómögulega skeður að Hæstiréttur dæmi almenning til að greiða kröfur Bretlands og Hollands, þá verða vextir ekki greiddir langt aftur í tímann og líklega engir vextir.

 

  9. Fram kom hjá Lárusi að Landsbankinn hefur ekki hafnað kröfum vegna heildsöluinnlána. Þetta gerðu hins vegar þrotabú Glitnis og Kaupþings. Nú er rekið kröfumál fyrir Héraðsdómi Reykjavíkur, þar sem reynt er að hnekkja Neyðarlögunum og fá heildsöluinnlánin viðurkennd sem forgangskröfur. Þetta mun örugglega ekki takast á meðan lögsaga Íslands gildir. Hins vegar um leið og lögsögunni er afsalað með samþykkt Icesave-laganna, munu Neyðarlögin ekki halda. Raunar munu kröfuhafarnir strax drífa sig til Haag og reka mál sitt undir lögsögu Bretlands .

 

10. Rangfærslur eru hafðar uppi um áminningarbréf ESA frá 26. maí 2010. Þær áminningar voru að lang mestu leyti dregnar til baka í úrskurði ESA frá 15. desember 2010. Þar voru Neyðarlögin til meðferðar og úrskurðað um tvö atriði: a) Forgangur innistæðueigenda og b) Framkvæmd FME á yfirfærslum úr gömlu bönkunum yfir í þá nýgju. ESA úrskurðaði að engin samningar, lög eða tilskipanir hefðu verið brotin. Enginn ágreiningur er því um að neyðarlögin munu halda, en samt er hótunum haldið áfram um mismunun innistæðu-eigenda, innan lands og utan. Allt er þetta mál í uppnámi ef lögsögunni verður afsalað með Icesave-lögunum.  

 

 

11. Neyðarlögin fjölluðu um tvö atriði, a) Stofnun nýrra banka og b) Forgang krafna frá innistæðu-eigendum í þrotabú banka . Af hótunum ESA stendur bara eftir hugsanleg mismunum innlendra og erlendra innistæðu-eigenda. Gegn þessum hótunum er hægt að tefla sterkum rökum og má nefna eftirfarandi:

 

• Neyðarlögin fjölluðu ekki um mismunun innistæðu-eigenda og því er langsótt að halda því fram að þau hafi mismunað. Neyðarlögin sem slík bera ekki ábyrgð á hugsanlegri mismunun. Framkvæmd laganna gæti hafa valdið mismunun, sem væri þá fólgin í að innistæðu-eigendur erlendis hafi ekki fengið greiddar sínar innistæður.

• Allir innistæðu-eigendur erlendis hafa fengið greitt og þeir eiga engar kröfur lengur á TIF. Greiðslurnar voru gerðar að frumkvæði stjórnvalda í Bretlandi og Hollandi. Ríkisstjórnir þessara ríkja hrifsuðu til sín lögsögu Íslands og sköpuðu sér með því skýra skaðabótaábyrgð. Ekki er því hægt að ákæra Ísland fyrir brot á tilskipun Evrópusambandsins um lágmarkstryggingu. Hugsanlega eru einhverjar lögvarðar kröfur á hendur TIF, en alls ekki á hendur almenningi á Íslandi.

·       Ólögleg inngrip ríkisstjórna Bretlands og Hollands í atburðarásina urðu þess valdandi að Íslendsk stjórnvöld áttu ekki möguleika að beita erlendis sömu úrræðum og beitt var hér heima. Ríkisstjórnir Bretlands og Hollands áttu kost á að fylgja lagalegu fordæmi Íslands, en kusu á eigin ábyrgð að fara aðra og ólöglega leið. Hafi mismunun átt sér stað var hún á ábyrgð Bretlands og Hollands.

 

·       Landsbankinn var með fullar innistæðu-tryggingar í Bretlandi og Hollandi, auk lágmarkstryggingar ESB hér heima. Ábyrgð tryggingasjóðanna FSCS og DNB er því sameiginleg með TIF. Trygginga-iðgjöld eru greidd af fjármálfyrirtækjum ríkjanna þriggja. Ef einhver kostnaður vegna Icesave eru óuppgerður, þá er það mál bankanna í þessum löndum. Ekki reyndist nauðsynlegt að hækka iðgjöld bankanna til FSCS og DNB vegna Icesave, þannig að ólíklegt er að bankar í Bretlandi og Hollandi muni stefna þrotabúum föllnu bankanna á Íslandi.

 

 

12. Lárus hefur haldið því fram að kostnaði af Icesave-málinu hafi verið skipt á milli aðila. Þetta er rangt, því að fyrir liggur, að með Icesave-samningunum fá Bretar og Hollendingar allan sinn kostnað greiddan og taka enga áhættu af gengis-falli krónunnar, slökum innheimtum úr þrotabúi Landsbankans, seinum greiðslum úr þrotabúinu, minnkandi þjóðartekjum Íslands og öðrum óvisuþáttum. Jafnframt er vitað að nýlenduveldin voru tilbúin að semja um núll vexti og það var bara kjánaskapur Íslendsku samninganefndarinnar sem kom í veg fyrir að sú staðreynd kæmi upp á yfirborðið. 

 

13. Á það má benda að Landsbankinn var með fullar innistæðu-tryggingar í Bretlandi og Hollandi. Þar voru því fyrir hendi tryggingar sem voru hærri en lágmarkstrygging ESB. Minna má á að tilskipanir ESB tala um innistæðu-trygginga-kerfi í fleirtölu og ekkert bannar bönkum að vera með margfaldar tryggingar. Þess skal getið, að Landsbankinn fekk starfsleyfi í Bretlandi í desember 2001 og hann fekk viðbótartryggingu hjá FSCS fyrir Icesave í júlí 2006 (FSA No. 207250). Aðild Landsbankans að tryggingasjóðnum FSCS var til dæmis staðfest með yfirlýsingu FSA frá 08. marz 2010: 

 

»Landsbanki Íslands var með rekstrarheimild í Bretlandi frá desember 2001, sem FSA (Fjármáleftirlit Bretlands) veitti. Bankinn hafði starfsstöð í London og sem rekstraraðila í Bretlandi bar honum skylda að taka aukatryggingu hjá FSCS (Tryggingasjóður Bretlands) í samræmi við kröfur sjóðsins. Þess vegna gátu viðskiptavinir bankans í Bretlandi verið vissir um hvaða innistæðu-tryggingar þeir nutu. Við getum staðfest að FSCS greiðir innistæðu-eigendum fullar bætur, óháð þeim iðgjöldum sem greidd hafa verið vegna þeirra.«

 

14 .Þeir sem vilja hafna dómstólaleiðinni ættu að íhuga að dómstólaleiðin er löngu hafin. Haustið 2008 (13. október) dæmdi til dæmis Héraðsdómur Amsterdam (Rechtbank Amsterdam, einn af 19 héraðsréttum Hollands) eftir Hollendskum lögum að kyrrsetning eigna Landsbankans væri heimil. Kyrrsetningin gilti í 18 mánuði, en þegar gerð var frekari krafa um kyrrsetningu úrskurðaði dómstóllinn (08. marz 2010) að hann hefði ekki lögsögu í málinu og hafnaði beiðninni. Einnig má nefna ákærur fyrir Héraðsdómi Reykjavíkur þar sem reynt er að hnekkja Neyðarlögunum og fá heildsöluinnlán viðurkennd sem forgangskröfur. Úrskurður ESA frá 15. desember 2010 er einnig hluti af dómstólaleiðinni. Lögsaga Íslands gildir, svo framarlega sem henni verður ekki afsalað með Icesave-lögunum. 

 

15 .Sóma síns vegna verða Íslendingar að krefjast dómsúrskurðar, vegna þeirrar efnahagsstyjaldar sem Bretland og Holland hafa háð gegn okkur. Eftir beitingu hryðjuverkalaganna gegn Íslendskum hagsmunum og misbeitinu aðstöðu sinnar hjá AGS og fjármálstofnunum í Evrópu, getur þjóðin ekki gengið til eðlilegra samninga við kúgara sína. Íslendingar verða að fá rétt sinn staðfestan af dómstólum, þótt einhver lítilvæg áhætta sé með því tekin. Þjóðarheiður liggur við að beygja sig ekki fyrir ólöglegu ofbeldi. Alþjóðasamfélagið krefst þess að lög og réttur gildi í samskiptum þjóða og kúganir eins og nýlenduveldin hafa beitt gegn Íslandi verði fordæmdar. 

 

16. Lárus Blöndal virðist ekki skilja muninn á greiðslum til Breta og Hollendinga, sem munu hverfa út úr hagkerfinu og greiðast með gjaldeyri og sem byggja á forsendulausum kröfum og hins vegar fjárfestingum ríkisins í innlendum fjármálafyrirtækjum eins og Sjóvá og Sparisjóði Keflavíkur. Innlendu fjárfestingarnar eru í versta falli tilfærsla á milli dálka í bókhaldi ríkisins, en í bezta falli arðsöm fjárfesting. Er ekki ábyrgðarhluti að maður sem ekki skilur þetta skuli vera ráðinn til að veita almenningi upplýsingar um Icesave, stærstu ákvörðun sem tekin hefur verið í Íslandssögunni  ?

 

17. Draga verður í efa trúverðugleika stjórnvalda og þá fulltrúa þeirra Lárusar Blöndal. Ekki er eins og Icesave-III sé fyrsta tilraun þessa fólks til að láta almenning á Íslandi greiða forsendulausar kröfur Bretlands og Hollands. Landsmenn hafa horft uppá ríkisstjórnina reyna að fá samþykki fyrir Icesave-I og Icesave-II, með þvingunum, blekkingum og hreinum lygum. Hvers vegna ættu landsmenn að trúa einu orði þessa fólks, sem kosið var á Alþingi áður en Icesave-deilan kom til umræðu og sem skoðanakannanir sýna að nýtur mjög takmarkaðs trausts hjá almenningi ? Ekki er sæmandi að bjóða uppá annað en hlutlausan kynningaraðila. Icesave-málið er í fullkomnum ógöngum og kynning málsins fram að þessu lyktar ekki af neinu öðru en myrkraverkum. 

 

18. Við kynningu Icesave-málsins er beitt aumkunarverðum áróðursbrellum eins og þeirri fullyrðingu að Landsvirkjun njóti ekki lánstrausts erlendis vegna Icesave-deilunnar. Landsvirkjunmalar gull, því að árlegur hagnaður þessa fyrirtækis verður minnst 20 milljarðar í fyrirsjánlega framtíð. Ef slíkt fyrirtæki nýtur ekki lánstrausts í heimi hækkandi orkuverðs, þá merkir það að aðrar þjóðir hafa tekið upp þann hátt Íslendskra stjórnvalda að draga allt fjármagn inn í seðlabanka landanna. Það merkir auðvitað fullkomna stöðnum efnahagslífs heimsins, eins og ríkisstjórn Íslands hefur tekist að gera hér á landi. Gjarnan er hótað að Evrópski fjárfestingabankinn, sem er pólitísk stofnun, vilji ekki lána Landsvirkjun. Samt fekk Landsvirkjun lánaða 10 milljarða Króna (70 milljónir Evra) hjá bankanum 21. september 2010. Þessar hótanir eru orðnar hlægilegar. 

 

19. Lárus Blöndal er að reyna að koma því inn hjá landsmönnum að hann sé aðal samningamaður Íslands. Hvers vegna stóð hann þá ekki fast á lögsögu landsins og varði þannig sjálfstæði þess ? Beitt er blekkingum um áhrif þess að færa Icesave-dómstólinn frá London til Haag. Hvers vegna var ekki vikið eina orði að beitingu Breta á hryðjuverkalögunum gegn Íslendingum ? Hvers vegna var bara hlutstað á hótanir nýlenduveldanna, en beiting hryðjuverka laganna ekki kærð hið snarasta til ESA (Eftirlitsstofnunar EFTA) ? Við eigum miklu hærri kröfur á hendur Bretum en nokkru sinni hafa verið nefndar í Icesave-málinu. Trúverðugleiki Lárusar Blöndal er enginn.

Athugasemdir

[Sólrún (IP-tala skráð) 12.3.2011 kl. 23:28]

Það er sannarlega tímabært að láta ekki allt yfir sig ganga lengur úr þessum svonefnda ríkisfjölmiðli,

Frábært framtak

þessi fílabeinsturn er búinn að komast upp með alltof mikið af bulli  alltof lengi.

Ég komst í stuð þegar ég sá hvað þið höfðuð verið að gera og sendi Sigmari þennan þátt og nokkrar línur með.

http://inntv.is/Horfa_%C3%A1_%C3%BE%C3%A6tti/Nei$1299628860

[Jón Valur Jensson, 13.3.2011 kl. 00:22]

Hjartans þakkir, Sólrún, fyrir þetta innlegg og líka þennan tengil á viðtal Halls Hallssonar blaðamanns (eins samherja okkar Lofts o.fl. í Samstöðu þjóðar gegn Icesave) við Gunnar Tóimasson hagfræðing, á ÍNN-stöðinni. Tengillinn virkaði, þótt hann líti öðruvísi út, þegar maður er kominn inn á hann (svona: http://inntv.is/Horfa_á_þætti/Nei$1299628860). Sjálfur hafði ég misst af þessu viðtali, næ ekki ÍNN í bili, en hygg gott til glóðarinnar að horfa á þennan þátt á netinu (og fín eru sjóngæðin), enda þekki ég báða að góðu – Gunnar var einmitt fyrirlesari á öflugum fundi Samstöðu-fólks fyrir 8 dögum, en hinn fyrirlesarinn var hinn ágæti Ólafur Ísleifsson hagfræðingur.

[Sólrún (IP-tala skráð) 13.3.2011 kl. 11:21]

Sæll Jón Valur

Ég hef verið að  hlusta  eftir því hversvegna fólk segist ætla að samþykkja  Iceave ruglið.Már finnst  svörin oft vera  á þvá leið að það þýði ekkert annað til þess að losna við þetta mál út af borðinu  Hamingjan sanna ég hélt að þá væri það nú fyrst að byrj  þegar búið er að samþykkja það.

Þessi aðferð að þreyta kjósendur þangað til þeur gefast upp var notuð á Írlandi þegar verið var að þvinga íra inn í  evrópusambandið.Þeir sjá nú víst eftir því núna að hafa gefið sig.

[Jón Valur Jensson, 14.3.2011 kl. 19:15]

Þakka þér, Sólrún, þetta er gott innlegg. Fyrirgefðu að mér sást yfir það.

Þessi ástæða sumra til að "ætla að samþykkja Iceave-ruglið" ber ekki vitni um djúpa umhugsun né framsýni. Áhættan getur leikandi verið á bilinu 100–200 milljarðar, jafnvel miklu meira, og m.a.s. eru liðlega 400 milljarðar (hæstu mörk að mati Sigurðar Hannessonar, stærðfræðings og InDefence-manns) EKKI hæstu mörk hins mögulega.

Ótrúlega margir vita nánast ekkert um þetta mál. Það er þá eins gott að þeir sleppi því að kjósa!

[Kolbrún Hilmars, 14.3.2011 kl. 19:23]

Jón Valur, þú segir réttilega að ótrúlega margir viti nánast ekkert um þetta Icesavemál. Þá áttu líklega við þá sem munu greiða því atkvæði sitt; JÁ eða NEI eftir atvikum?

Mér þykir öllu verra að allir fræðingarnir skuli heldur ekki vita nánast neitt um endanlega greiðsluupphæð.

[Jón Valur Jensson, 14.3.2011 kl. 22:53]

Já, Kolbrún, ég á við jánkarana í þessu máli, þá sem halda að það sé ekkert mál að segja "já" eða nenna á engan hátt að taka þátt í andstöðunni.

Hér er tilefni til að vitna í nýjasta vefpistil Björns Bjarnasonar, frá því um helgina:

„Þegar Svavar Gestsson gerði hinn ömurlega samning sinn sagðist hann ekki „nenna“ að sitja lengur yfir málinu. Nú taka ýmsir sem ætla að kjósa hinn 9. apríl undir með Svarari þegar þeir segja, að það verði „bara að klára þetta mál“ þeir „nenni“ ekki að hafa það yfir höfði sér lengur. Hið neikvæða við atkvæðagreiðsluna er að þeir sem segja já skuldbinda hina sem segja nei. Með já-i útiloka menn að fá úr því skorið með dómi hvort þeim beri að greiða eða ekki.

Icesave-málinu lýkur ekki með já-i. Með því að samþykkja Icesave III er tryggt að þjóðin hafi óráðna skuld yfir sér í óljósan tíma. Með nei-i er Icesave beint í nýjan farveg, upp úr farinu sem Steingrímur J. og Svavar völdu. Úr því að Steingrímur J. veitti samninganefnd flokkanna ekki umboð til að fara upp úr Svavarsfarinu er tímabært að þjóðin geri það í kosningunum 9. apríl.“ (Tilvitnun lýkur.)

[Jón Valur Jensson, 14.3.2011 kl. 22:59]

Og Björn bendir á, að samkvæmt „Icesave III-lögunum sem alþingi samþykkti með stuðningi níu þingmanna Sjálfstæðisflokksins ábyrgjast Íslendingar 675 milljarða íslenskra króna.“

Þetta er málið í hnotskurn.

Sjá ennfremur hér: Hörku-umræða á eftir góðri grein um Icesave-III.